In het boek Expeditie Wendbaarheid vind je een heleboel werkvormen om het veranderen naar wendbaarheid op een speelse, luchtige manier aan te pakken. Wendbaarheid is het vermogen van mensen en organisaties om snel en effectief in te spelen op veranderingen, wat essentieel is om relevant en succesvol te blijven in een voortdurend veranderende wereld. In elke blog lichten we één werkvorm eruit om je te inspireren en om mee te experimenteren. Dit keer is dat ‘zo doen wij dat’
Blog 6. De kracht van onzichtbare regels
De ongeschreven regels
De cultuur van een organisatie zit vaak verborgen in ongeschreven regels, gewoonten en stille verwachtingen. Pas wanneer we deze impliciete gedragingen expliciet maken, kunnen we de werkelijke cultuur begrijpen en aanpakken.
De werkvorm ‘zo doen wij dat’ helpt teams om deze verborgen regels bloot te leggen, zodat er een open gesprek over gevoerd kan worden. Door mee te lopen met teams en te observeren hoe zij samenwerken, wie de beslissingen neemt en welke patronen zich voordoen, krijg je inzicht in de diepere lagen van de organisatiecultuur.
Deze werkvorm daagt teams uit om te reflecteren op de vragen die ze vaak niet hardop stellen. Bijvoorbeeld: wat moet je doen om erbij te horen? En: hoe gaan we om met kritiek of verandering? De antwoorden op deze vragen maken niet alleen de cultuur zichtbaar, maar bieden ook de mogelijkheid om bewust stil te staan bij wat goed werkt en wat verbetering behoeft.
Werkvorm: zo doen wij dat
- Loop mee met een of meerdere teams waar de verandering gaat starten, bijvoorbeeld de teams die als eerste een nieuwe werkwijze gaan uitproberen. Observeer hoe wordt gewerkt, hoe wordt samengewerkt, wat de interactiepatronen zijn, wie wat bepaalt, wat de pikorde en de machtsverhoudingen zijn etc.
- Benoem een aantal vragen waarop de betreffende teams ‘zo doen wij dat’-antwoorden gaan geven. Voorbeelden zijn:
– Wat moet je doen om erbij te horen?
– Wat moet je doen om er niet bij te horen? Wanneer lig je eruit?
– Waar hebben we het niet over?
– Wie of wat krijgt er eigenlijk altijd voorrang?
– Hoe gaan we om met complimenten?
– Hoe gaan we om met mensen die kritisch zijn?
– Wat is onze reactie als er weer een verandering wordt aangekondigd?
– Waar gaan we harder van lopen?
– Wie heeft het eigenlijk voor het zeggen? - Nodig de teams uit om de overeenkomsten en verschillen in de antwoorden te bespreken. Geef ook je observaties terug aan het team. Hierbij kun je vragen stellen als: wat is de kracht van het team? Wat zouden we willen verbeteren?
Deze werkvorm maakt duidelijk dat cultuur niet alleen iets is wat gebeurt, maar ook iets wat we samen vormen. Door de ongeschreven regels en stille patronen expliciet te maken, ontstaat een gedeeld bewustzijn binnen het team over hoe er wordt samengewerkt en welke normen de dagelijkse praktijk bepalen. Dit biedt een waardevolle kans om te reflecteren op wat wel werkt en wat niet – en om samen te bepalen welke elementen van de cultuur behouden moeten blijven en welke moeten veranderen.
De kracht van deze werkvorm zit in het zichtbaar maken van het onzichtbare, zodat teams niet alleen kunnen groeien in effectiviteit, maar ook in onderlinge verbinding. Het gesprek dat volgt, is een eerste stap richting een bewustere, sterkere en meer open organisatiecultuur.
Bron: Expeditie Wendbaarheid
Door: Els Verkaik, Edwin Clerkx en Jeroen Venneman
