Hier kun je rekenen op een goede basis!
Uit OMJS Magazine #11
Tekst: Floortje Dekkers
Op basisschool De Fontein in Den Haag loopt
inmiddels het tweede eenjarige traject met Onderwijs Maak Je Samen. Het eerste traject werd ingezet om de rekenresultaten naar een hoger plan te tillen. Met succes.
Een aantal jaren later wil De Fontein deze sterke rekenbasis verder ontwikkelen. Wederom samen met adviseur Ine van de Sluis is er inmiddels zóveel in gang gezet: er zit meer tempo in de lessen en de leerlingen worden meer aan het denken gezet.
Daarnaast zijn de lessen betekenisvoller, waardoor de leerlingen met meer plezier rekenen. Leraren zijn enthousiast en maken bewuste keuzes in hun lessen.
Aan het woord zijn Niels van der Ven, rekencoördinator en leraar van groep 7, Corrie Kobbi, intern begeleider van groep 7 en 8 en adjunct-directeur Florentine Dijksma voor groep 4 t/m 8. Ze vertellen hoe een andere blik op rekenen zoveel kracht, durf en plezier losmaakt bij zowel het team als de leerlingen. Corrie: “In het onderwijs praten we over kansrijk adviseren en over hoge verwachtingen. Maar dat zijn containerbegrippen. Wij vertalen ze naar de werkvloer, wat betekent het daar.”
V.l.n.r.: Niels van der Ven, Corrie Kobbi en Florentine Dijksma
”“Daarnaast zijn er leerteams, met daarin vertegenwoordigers uit elk leerjaar, een intern begeleider en een directielid, die per schooljaar aan de slag gaan met speerpunten binnen een bepaald werkgebied.”
Samen verantwoordelijk
Om te begrijpen hoe dat werkt, is een situatieschets handig. De Fontein is een grote basisschool met bijna 1000 leerlingen en een 85-koppig team van leraren en ondersteunend personeel. Dat brengt veel knowhow in de school, maar het is tegelijkertijd een uitdagende klus om alle afspraken binnen de school goed met elkaar af te stemmen. Dat gebeurt onder meer in leerjaaroverleggen, waarin collega’s (zowel leraren als IB’ers en directieleden) samen inzoomen op resultaten, maar ook kijken naar de borging van processen op de werkvloer. In deze overleggen inspireren collega’s elkaar, ze delen en analyseren ervaringen. Bijvoorbeeld: ga niet net na de pauze rekenen, dan is iedereen nog te uitgelaten. Daarnaast zijn er leerteams, met daarin vertegenwoordigers uit elk leerjaar, een intern begeleider en een directielid, die per schooljaar aan de slag gaan met speerpunten binnen een bepaald werkgebied. Het kan gaan om onderzoek, implementatie of borging. Het leerteam rekenen heeft bijvoorbeeld komend schooljaar als taak om de afspraken te borgen die samen gemaakt zijn binnen het rekentraject van afgelopen jaar. De laatste studiedag van het jaar pitcht ieder leerteam de jaaropbrengst en worden successen gevierd.
Succeservaring
Florentine: “We zijn echt als team met ontwikkelingen bezig. Er is, op basis van argumenten, een grote veranderbereidheid onder leraren. Er is een kwaliteitskaart die dient als kader, maar beredeneerd mag je hiervan altijd afwijken. Dat vinden we juist interessant. Ik vind het van lef getuigen als leraren zelf iets nieuws proberen.” Niels vult aan: “Methodes zijn prima, mits je hierbinnen bewuste keuzes blijft maken. Rijke rekenvragen zijn een mooi voorbeeld. Daarmee zet je kinderen ‘aan’ op hun eigen niveau. Je creëert betrokkenheid en hebt ze veel beter bij de les. Ook
zijn wij overgegaan op een hybride lesvorm, met zowel rekenschriften als digitale hulpmiddelen. Met alleen rekenen op een chromebook gaat het voor kinderen om het juiste antwoord krijgen. Door hen ook te laten rekenen op papier, zien wij hun gedachtegang en kunnen we veel beter uitleggen waar het nog niet helemaal lekker gaat. Laatst zei een jongen in mijn groep: ‘Yes, nu snap ik het echt!’ Zo’n succeservaring is belangrijk. Als ik weet dat leerlingen iets al kunnen, sla ik nu met een gerust hart een stap over. Ik vergelijk dat weleens met leren zwemmen. Een kind dat al lang kan zwemmen, stuur je toch ook niet terug naar badje 1, omdat het ergens staat voorgeschreven?”
”“We hebben veel observatierondes gedaan in de groepen en de bevindingen besproken met het hele leerjaar.”
Passiviteit stopt het sprankelen
Corrie vult aan dat het leerlingen passief maakt, als je hen steeds aan de hand neemt. Maar hetzelfde geldt voor leraren. “Passiviteit houdt alleen maar tegen. Dan is de sprankeling weg. We houden de leerlingen en ook elkaar als team op een fijne manier scherp. Samen doen we ertoe. It takes a village to raise a child maar it also takes a village to do the math.
Dat het rekenonderwijs op De Fontein steeds in ontwikkeling blijft, hoort bij de dynamiek van het onderwijs. Het gaat om verbinding, elkaar inspireren en elkaar motiveren om steeds weer verder te kijken. Florentine: “Ik wil iedereen aan het denken zetten. Waar zit nog verbetering? Wat zou ik zelf kunnen doen? Wat deed een collega in de les en kan ik dat ook proberen? We hebben veel observatierondes gedaan in de groepen en de bevindingen besproken met het hele leerjaar. Soms ook met een lager of hoger leerjaar. Want wat we zien tijdens observaties, werkt weer door in het leerjaar dat daarna komt. Het geeft leraren meer zicht op de doorgaande leerlijnen. Het is geen kwestie van in groep 8 pas aan de knoppen draaien; we werken de hele schoolloopbaan van een leerling toe naar de eindopbrengst. Het rekenen begint al in groep 1. Dat we kinderen minder mee aan de hand nemen, betekent pionieren. Zo zijn er leraren die zeggen: ‘Ik begin met de moeilijkste opgaven. Als leerlingen die al kunnen maken, hoef ik niet meer te gaan uitweiden over de beginselen. Waarom rijtjes sommen maken die je allang begrijpt?’ Samen delen we de mooie voorbeelden en daardoor ontstaat er een versnelling in het proces. Er komt steeds meer bewustwording van wat we doen en waarom. Daarmee groeit het enthousiasme om steeds weer verder te gaan.”
”“Implementeren is belangrijk, maar borgen is pas
echt de truc.”
Ine reflecteert op het rekentraject bij De Fontein. “Dat vertrouwen geven om te mogen verkennen, geldt inderdaad voor alle lagen. Als directie en IB stralen jullie vertrouwen uit in leraren. Er is ruimte om te pionieren, om met elkaar te ontdekken wat werkt. Corrie verduidelijkt dat het net is als met een kookboek. In een gerecht pas je ook het recept aan totdat het volledig voldoet aan jouw smaak. Implementeren is belangrijk, maar borgen is pas echt de truc. Op De Fontein is iedereen daarvan doordrongen en in de leerteams monitoren we hoe de borging verloopt. Het is echt een team effort.” Corrie vult aan dat Ine weer onder de loep heeft gebracht dat het hele team samen het succes maakt. “We doen ertoe!”
Probeer het, pionier een beetje!
Niels is overtuigd van het succes van loslaten en daarmee ruimte geven voor groei. “Misschien heb ik zelf wel het meest geleerd”, zegt hij enthousiast. “Vooral omdat ik bij veel observaties aanwezig was. Kinderen eerder durven loslaten, doelgericht werken, precies voor ogen hebben wat je wilt bereiken, kwaliteitsinstructies geven, de juiste keuzes maken op het juiste moment, het chromebook dichthouden en dan bepalen wat je kunt gebruiken als materiaal. Het zelf vormgeven. Als leraren hebben wij de vakkennis in huis. Rekenen is voor mij het mooiste wat er is. Maar alles wat we van dit traject meenemen, kunnen we ook toepassen in de andere vakgebieden. Probeer het gewoon in je lessen, pionier een beetje en bouw een vraag eens om. Het hoeft niet meteen groot, je kunt klein beginnen.
Aan het woord waren
Niels van der Ven
Rekencoördinator en leraar groep 7.
Corrie Kobbi
Intern begeleider groep 7 en 8.
Florentine Dijksma
Adjunct-directeur voor groep 4 t/m 8.
Ine van de Sluis
Onderwijsadviseur bij OMJS.
