Inleiding: de stap naar de middelbare school
De overgang van groep 8 naar de middelbare school is voor veel leerlingen een spannende en uitdagende periode. Waar het basisonderwijs vaak nog veel structuur biedt, wordt in het voortgezet onderwijs veel meer zelfstandigheid gevraagd. Leerlingen worden geacht om hun eigen leerproces te plannen, organiseren en monitoren. Dit vraagt om goed ontwikkelde executieve functies zoals taakinitiatie, timemanagement, flexibiliteit, doorzettingsvermogen en metacognitie.
Volgens onderzoek naar zelfgestuurd leren (Zimmerman, 2002) is het vermogen om je eigen leren te plannen en te sturen een belangrijke voorspeller voor schoolsucces. Leerlingen die leren nadenken over hun leerproces, zijn beter in staat om zich aan te passen aan nieuwe uitdagingen, zoals het navigeren door een rooster, het voorbereiden van toetsen en het balanceren van schoolwerk met buitenschoolse activiteiten.
Groep 8 biedt een unieke kans om leerlingen voor te bereiden op deze nieuwe fase. Door hen stap voor stap te leren denken over leren, kunnen leerkrachten de overgang soepeler maken en leerlingen sterker en zelfverzekerder laten starten op de middelbare school.
Leren denken en leren
De competentielijn ‘Leren denken en leren’ (Machielsen, 2021) geeft mooi inzicht in de vaardigheden die nodig zijn om het eigenaarschap van leerlingen op hun leerproces te vergroten. De competentielijn is verdeeld in vijf vaardigheden:
- Plannen en organiseren
- Denkvermogen
- Zelfstandig leren
- Samenwerkend leren
- Reflecteren
In een vijfdelige serie neemt Janneke de Wolf jullie mee in elk van deze vaardigheden. In de OMJS nieuwsbrief wordt telkens een blog uitgelicht.
Bronnen:
- Machielsen (2021). Wat wel en niet te doen met doelen Leren denken & Leren Leerkrachtgedrag bij niveau 8.
- Zimmerman, B.J. (2002). Becoming a Self-Regulated Learner: An Overview. Theory Into Practice, 41(2), 64-70.
Vervolg
Deze vaardigheden komen optimaal tot hun recht binnen Expeditie Brugklas, een programma waarin leerlingen op ontdekkingstocht gaan naar hun eigen talenten, denkvaardigheden en effectieve leerstrategieën. Door de praktische leerlijn Leren denken & leren leren in de klas te combineren met de rijke, ervaringsgerichte activiteiten van Expeditie Brugklas, ontstaat er een krachtig geheel.
