Visieontwikkeling voor onderwijs aan jonge kinderen: een praktische aanpak
Uit OMJS Magazine #11
Het ontwikkelen van een visie op onderwijs voor jonge kinderen begint met het stellen van enkele cruciale vragen. Wat zijn de verschillen in de huidige werkwijze tussen de verschillende onderbouwgroepen? Waarom ervaren sommige teams een gebrek aan eenheid en richting? Wat betekent de algemene schoolvisie specifiek voor het onderwijs in de onderbouwgroepen? Deze vragen vormen veelal de eerste aanleiding voor scholen om een gedeelde visie en aanpak te formuleren.
Scholen merken vaak dat er verschillen bestaan in de aanpak van leraren in de onderbouw. Deze verschillen kunnen leiden tot inconsistenties in de leerervaringen van kinderen en een gebrek aan gezamenlijke taal (en aanpak) binnen het team. Daarnaast kan er behoefte zijn aan een dieper gesprek over wat krachtig kleuteronderwijs inhoudt, gebaseerd op kennis over de ontwikkeling van het jonge kind. Leraren zoeken vaak naar een gezamenlijke aanpak (gebaseerd op een visie) die breed gedragen wordt en die hen helpt om een doorgaande lijn in hun werkwijze te brengen.
We beschrijven hier een visieproces omtrent het jonge kind in vier stappen. Zo kunnen jullie zelf de eerste stap zetten en direct praktisch aan de slag gaan.
STAP 1: VERDIEPING OP HOE JONGE KINDEREN LEREN
EN ONTWIKKELEN
De eerste stap is om verdieping te vinden in de manier waarop jonge kinderen zich ontwikkelen. Kleuters leren onder andere in samenhang, binnen een betekenisvolle context en door middel van spel. Dit vraagt om een iets andere aanpak dan bij oudere kinderen. Ga met het team op zoek naar achtergrondinformatie in vakbladen, onderzoeken of literatuur.
- Wat is kenmerkend voor de specifieke behoefte van jullie populatie/doelgroep? (omgevingsbeeld)
- Wie of wat willen jullie zijn voor het jonge kind? Wat staat voor jullie centraal in de ontwikkeling van het jonge kind, afgestemd op de specifieke behoeften? (droompositie)
- Wat is kenmerkend voor jullie in het realiseren van het best mogelijk onderwijs voor het jonge kind op jullie school? (succesformule)
STAP 2: VISIEVERTALING JONGE KINDEN ONTWIKKELEN
De volgende stap bestaat uit het verder vertalen van de uitspraken en uitkomsten naar alle aspecten van het curriculaire spinnenweb. Dit kun je doen door alle teamleden foto’s mee te laten nemen: foto’s van wat er nu al is en van wat je nog zou willen zien (zoeken op internet).
Aan de hand van deze foto’s discussieer je samen over de verschillende aspecten van jullie visie en werkwijze. Bij elk aspect beschrijf je specifieke kenmerken Dit helpt bij het formuleren van richtinggevende uitgangspunten die aangeven hoe jullie bepaalde aspecten (willen gaan) aanpakken.
STAP 3: VERKENNEN VAN DE PRAKTIJK
Het is tijd om samen de praktijk te gaan onderzoeken. Met het curriculair spinnenweb op zak ga je bij elkaar op bezoek (onder schooltijd). Hierbij kijk je naar de speel-leeromgeving, de rol van de leraren en de inzet van materialen.
Deze observatie resulteert in een ‘onderbouwfoto’: een beschrijving van wat al zichtbaar is en waar nog vraagstukken en aandachtspunten liggen. Elke collega levert hiervoor de input.
STAP 4: VERTALING VAN VISIE NAAR PRAKTIJK
In vervolgbijeenkomsten met het onderbouwteam kunnen jullie verkennen in hoeverre de visie al gerealiseerd is of aangescherpt moet worden. Wat is er nog nodig aan input of wat moet nog ontwikkeld worden op de korte en lange termijn? In samenspraak kun je samen verantwoordelijk worden gemaakt voor het invoeren, monitoren en verdiepen van de visie naar de praktijk. Bijeenkomsten van de onderbouw kunnen ingericht worden met kennisoverdracht, praktijkvoorbeelden, uitwisseling van kennis en ervaring tussen collega’s – en met praktische werkmomenten waarin jullie zaken uitwerken voor de praktijk.
