Samen het avontuur aan met Deep Learning!

Bij basisschool Op gen Hei in Landgraaf was het de oud-directeur die Deep Learning binnenbracht. Hij ontdekte het via de school van zijn kleinzoon, die in Canada woont. “Deep Learning bleek de missing link voor mij”, vertelt Gideon Breuls, leraar groep 8. “We waren al bezig om een cijfervrije school te worden, maar Deep Learning gaf ons handvatten om zaken écht aan te pakken. We lazen het boek, kwamen in contact met de bewuste Canadese school en volgden cursussen. In 2019 ben ik met een groepje leraren op werkbezoek gegaan in Canada. We ontwerpen nog steeds samen lessen, via Google Meet. Wat ik in Canada leerde, was dat Deep Learning ook in kleine stappen de school binnen kan komen. Beginnen met focussen op het leerproces en leerlingen specifiekere vragen stellen, bijvoorbeeld. ‘Hoe was dit voor jou?’ ‘Wat heb je nu geleerd?’ Daarmee zetten we in op begrip, in plaats van op het aanleren van een trucje. We werken projectmatig rondom de zes C’s. Als kinderen tekenen, gaan ze aan de slag met een opdracht, geven ze elkaar feedback, verwerken ze die vervolgens en dan bekijken we samen hoe dat hele proces ging. Wat deden ze met de feedback en waarom? Hoe was dat voor hen? We kijken op een veel filosofischere manier naar onze leerlingen.”

Door corona liep de implementatie van Deep Learning niet als gepland. Maar Gideon en zijn collega’s organiseerden wel een Deep Learning Dag voor andere scholen uit de stichting, waarbij de aanpak van Gideon en zijn team te zien en te bevragen was. En ze volgden een internationaal, online congres, het Deep Learning Lab. Daaruit rolde weer een schoolbreed project, geïnspireerd door een Australische school. Gideon: “Oudere leerlingen helpen om de zes C’s voor de kleuters begrijpelijk uit te beelden. In het Australische voorbeeld zijn de C’s superhelden geworden. De oudere leerlingen van onze school onderzoeken nu samen met de jongere welke vorm bij ons past; een uitdagende klus waaraan de hele school bijdraagt. Voor de verdere toekomst zie ik voor me dat we volledig gaan lesgeven vanuit de zes C’s en de vier elementen van Deep Learning-ontwerp. Daarmee zijn we niet langer afhankelijk van lesmethodes en gebruiken we toetsen hoogstens nog als middel en nooit meer als doel.”

Doen & ondernemen is ook een vak!

Openbare Scholengemeenschap Echnaton in Almere (vmbo, mavo en havo) ontwikkelde vorig jaar een nieuw praktijkvak voor de onderbouw van vmbo-BBL en -KBL: Doen & Ondernemen. De principes van Deep Learning waren al bekend bij de drijvende krachten achter het nieuwe vak, Marlies Haukes en Karin van Strijdonck. Zij hebben deze principes verweven in de aanpak van Doen & Ondernemen. In de school kwam een speciaal leerplein, waar de onderbouwleerlingen in drietallen aan betekenisvolle opdrachten werken op het gebied van Techniek, Technologie, Food & Health en Innovatie. Ze bouwen bijvoorbeeld een robot of knikkerbaan van gerecycled materiaal, maken een virtuele tour door de school of bereiden een gezonde sandwich.

Marlies en Karin zijn trots op wat er in relatief korte tijd tot stand kwam. “We willen leerlingen actiever laten leren”, vertelt Marlies. “Dan ga je automatisch kijken naar hoe relevant de huidige vakken zijn en de manier waarop we die geven. We willen veel meer toe naar het aanreiken van basisvaardigheden die nodig zijn om in de maatschappij mee te komen, zoals communiceren, samenwerken en creativiteit. Die omschakeling is een wonderlijk proces, waarin het bijvoorbeeld zoeken is naar de rol van docenten. Ze zijn naast expert nu ook coach, ze begeleiden het leerproces van leerlingen. Dat betekent bijvoorbeeld: niets voordoen, maar helpen bij het zélf zoeken naar oplossingen. Dat is wennen, maar het is des te mooier om te zien dat docenten dit enthousiast oppakken.”

Het idee is dat deze aanpak zich als een olievlek gaat uitbreiden over de scholengemeenschap, naar de bovenbouw en naar de afdelingen voor mavo en havo. De enthousiaste onderbouwleerlingen zijn hiervoor de beste ambassadeurs. Karin: “Leerlingen presenteerden hun eindresultaten van de opdracht op een soort markt. Eentje zei vol verbazing en trots over zijn groepje: ‘Toen we hieraan begonnen, kenden we elkaar niet eens!’ Dat geeft mooi weer dat de vaardigheden creativiteit, samenwerken en communicatie flink zijn aangesproken. Daarnaast werken de leerlingen met de scrummethode om hun proces te volgen, elkaar feedback te geven en te leren reflecteren.” Marlies besluit: “We zien blije kinderen met shiny eyes op school, daar gaat het om!”

Moeder met trekker op het schoolplein

In Achterveld staat basisschool Het Startblok. Directeur Lori Murphy was na een bezoek aan Canadese scholen helemaal om en wilde niets liever dan Deep Learning naar haar schoolpraktijk vertalen. Haar tip? Niet alles kan in één keer, go slow. In hun vijfjarig schoolplan staat dit schooljaar het uitdiepen van twee C’s op het programma. Dit jaar werken voor het eerst alle groepen volgens de Deep Learning-aanpak. Het jaar is daarbij opgedeeld in vijf thema’s, die allemaal starten met een teambrede kick-off. De school werkt met zelfgemaakte leerontwerpen met daarin Deep Learning-doelen en sleutelelementen beschreven. Bij elk thema bedenkt het team opdrachten. Ook voor de evaluatie hebben de teamleden zelf een manier bedacht. Bij ieder thema maken leerlingen zelf een portfolio, waarin ze aangeven waar ze zijn, waar ze naartoe willen en wat daarvoor nodig is.

Lori omschrijft: “Deep Learning gaat niet alleen over opgedragen kennis leren, maar ook over waarom je dat doet en hoe je die kennis kunt inzetten. De zes C’s hebben we verweven in de lesstof en in onze cultuur. Er ontstaan binnen elk thema zulke gave dingen! Bij het thema ‘Samen is niet alleen’ vroegen we alle kinderen om een ander te leren leren. Een leerling uit groep 8 wilde een ander leren trekker rijden en nog een leerling wilde iemand anders paardenmanen leren invlechten. Dan komt er dus een moeder met een trekker naar het schoolplein of gaan we de wei in om te vlechten. Daaraan voorafgaand hebben de kinderen natuurlijk al van alles gedaan: bedenken waar ze goed in zijn, wat ze een ander kunnen leren, hoe ze hun eigen enthousiasme kunnen overbrengen. Wat er dan allemaal gebeurt, is niet te voorzien en zó mooi. Kinderen staan tijdens het themawerken volledig aan, ze willen dan écht leren. We stoppen veel tijd en positieve energie in dit onderwijssysteem. Maar de opbrengst is dat dubbel en dwars waard. Ik hoop dat leerlingen terugkijkend zullen zeggen: ‘Wat fijn dat ik ook deze fantastische vaardigheden op school heb geleerd!’”