Gespreid leiderschap

Gespreid leiderschap draagt enorm bij aan een prettige en veilige werksfeer, is de ervaring van Brigit. Een sfeer waarin iedereen uitgedaagd wordt en de taken en verantwoordelijkheden naar expertise slim verdeeld zijn. “In deze tijd van nijpende lerarentekorten is het des te belangrijker dat je met een stabiel team kunt werken. Brigit is ervan overtuigd dat leraren die tot hun recht komen in hun werk en in de samenwerking met hun collega’s, minder snel zullen overstappen naar een andere school of – erger nog – het onderwijs verlaten. Bovendien zorgt een fijne sfeer ook voor een betere leersfeer voor de leerlingen.

Zwijgen hoor je niet

In haar nieuwe boek ‘Gespreid leiderschap. Waar leiders kunnen volgen en volgers kunnen leiden’ verklaart Brigit wat er nu werkelijk speelt als gespreid leiderschap moeilijk van de grond komt. “Als de ruimte gegeven wordt, waarom wordt deze dan niet, of nog te weinig genomen?” vraagt ze zich af. “Hoe zorg je ervoor dat leraren en andere medewerkers zelf leiding nemen? Een cultuur kun je niet bouwen op een cultuur van zwijgen, want zwijgen hoor je niet. Ga bij jezelf te rade: waarom neem ik niet het initiatief, trek ik mijn mond niet open? Waarom pak ik dat persoonlijk leiderschap nog onvoldoende?”

Het heeft alles te maken met zaken als groepsdynamiek en het omgaan met persoonlijke belemmeringen. “In een veilige omgeving kunnen alle teamleden er gerust op zijn dat ze, op die onderdelen waarop ze expertise hebben, leiding kunnen nemen zonder dat het ze kwaad doet.” Brigit schreef het boek voor iedereen die in of voor een organisatie werkt met de bedoeling een proces van gespreid leiderschap te cultiveren. “Dat is dus niet alleen de formeel aangewezen leider van een organisatie, maar iedereen die leiderschap neemt en ontwikkelt. Daarom is het niet per se een boek voor schoolleiders, maar juist ook voor leraren”, aldus Brigit.

Handreiking en plan van aanpak

Het boek is opgezet als een zelfstudie-werkboek. In het eerste deel worden twaalf veelvoorkomende hickups gedeeld en uitgelegd aan de hand van mogelijk onderliggende oorzaken. Het tweede deel beschrijft de meer onzichtbare voorwaarden die nodig zijn om gespreid leiderschap cultureel in te bedden in je organisatie. Vervolgens worden in het derde deel handreikingen geboden om onbewuste blokkades weg te halen. Het vierde deel ten slotte biedt de ruimte om de inzichten om te zetten naar een plan van aanpak. De inzichten uit het boek kunnen zowel preventief als curatief worden ingezet, zowel voor de organisatie als voor zelfonderzoek.

Brigit: “De handreikingen in het boek helpen om de focus meer op jezelf en je eigen doen en laten te richten en niet af te wachten tot de omstandigheden of je collega’s veranderen.” Be the change you wish to see, is dan ook haar boodschap. “Wacht niet af, maar neem zelf het initiatief en reflecteer. Kijk hoe je dingen bij jezelf kunt veranderen om zo de organisatie te veranderen. Door persoonlijke reflectie word je een steeds betere versie van jezelf en daar wordt het onderwijs alleen maar beter van.”