“Studiereizen verbreden kijk op het onderwijs”

Zo werd eerder al een studiereis naar Leuven ‘op maat’ ontwikkeld. Mariëlle Moll, directeur onderwijs en kwaliteit bij Ronduit Onderwijs (waar twaalf scholen uit Alkmaar en omgeving onder vallen) kwam bij haar zoektocht voor de organisatie van een studiereis bij OMJS uit: “Ik kende OMJS al vanwege publicaties en de organisatie van conferenties. Toen bleek dat ook studiereizen mogelijk waren, ben ik met hen in gesprek gegaan. Als stichting waren we namelijk op zoek naar een specifieke studiereis. De reis was bedoeld als ondersteuning van de ontwikkeling van ons strategisch beleid. Er namen dan ook 24 directieleden deel aan de reis, die als bijvangst ook een nadere persoonlijke kennismaking had, aangezien er enkele nieuwkomers binnen de directie waren. Vier dagen Leuven boden ons een prettige mix van formele en informele onderdelen, stuk voor stuk tot in de puntjes geregeld door OMJS. Maar naast de focus op ons eigen beleid geeft zo’n studiereis ook de mogelijkheid om een kijkje in de keuken te nemen bij een buitenlandse schoolvorm; in ons geval dus de Belgische, Vlaamse manier van onderwijs geven. En daar steek je altijd iets van op.”

“Studiereizen verbreden je kijk op het onderwijs. Maar uiteraard hebben we ook gekeken naar de bijdrage die de reis geleverd heeft aan het oorspronkelijke doel van de reis. En ik kan gerust zeggen dat de reis aan de basis heeft gelegen van het huidige strategische beleid van Ronduit Onderwijs. Nog steeds wordt er bij vergaderingen regelmatig gerefereerd aan punten die bij de studiereis naar boven kwamen. En dat is natuurlijk een meetbaar gewin van zo’n activiteit. Al met al kan ik niet anders dan OMJS aanbevelen als organisator van studiereizen. Voor onze stichting is het erg waardevol geweest.”

Naast de studiereis ‘op maat’ worden uiteraard ook reizen georganiseerd waarbij het programma van tevoren vaststaat en waarop ingeschreven kan worden. Zo besloot Harrie Berkers, directeur van een drietal basisscholen in Deurne, om eind 2017 mee te gaan op studiereis naar Zuid-Afrika. Berkers’ motivering was tweeledig: “Uiteraard ging ik deels voor het avontuur, mede ingegeven door de verhalen van een tante van me, die daar missiewerk heeft verricht. Maar ook was ik bijzonder nieuwsgierig naar hoe men in zo’n gecompliceerd land het voor elkaar krijgt om passend onderwijs te bieden. Nou, laat ik zeggen dat ik na de reis alles beter kan relativeren. We klagen met gezonde benen in Nederland. Want ik heb versteld gestaan van het enthousiasme van zowel leerlingen als leraren in de scholen in de townships, waar de klassen vaak heel groot zijn en de middelen beperkt. Onderwijs betekent heel veel voor de bewoners van de townships. Voor sommigen is het zelfs van levensbelang, omdat aan het onderwijs vaak een voedselprogramma is gekoppeld. Verder stond ik versteld van het enorme verschil tussen deze scholen en de elitescholen, waar de ouders voor één kind soms wel zo’n € 14.000 per jaar neertellen. Ook het onderwijssysteem ontkomt in Zuid-Afrika helaas niet aan het enorme contrast tussen rijk en arm.”

Naast een onvergetelijke ervaring en de kennismaking met een ander onderwijssysteem biedt iedere studiereis natuurlijk ook de meerwaarde om in contact te komen met vakgenoten. Harrie Berkers: “Het is een enorme meerwaarde om tijdens de reis formeel en informeel te kunnen sparren met collega’s uit het onderwijs. Je komt op vele manieren rijker terug van zo’n trip. En ik heb er bijvoorbeeld ook contacten in Zuid-Afrika aan overgehouden. En dat lijkt zelfs te leiden tot een uitwisselingsproject van leerlingen. Het zou geweldig zijn, als we dat van de grond krijgen. Het was in ieder geval een reis die ik collega’s alleen maar kan aanbevelen. De organisatie door OMJS was perfect. Ik denk regelmatig met veel plezier terug aan de reis en pluk er ook in de praktijk de vruchten van.”

Hans van Leeuwen van OMJS is ook in 2019 een van de begeleiders van de reis naar Zuid-Afrika. Hij licht toe op welke manier deze reis inhoudelijk de diepgang kan bieden waar de deelnemers zo over te spreken zijn: “Inhoudelijk worden we onder andere bijgestaan door organisaties als The Principals Academy en Dreamcatcher Foundation. The Principals Academy, die volledig wordt gefi nancierd door donateurs, maakt zich sterk voor beter onderwijs in Zuid-Afrika. Ze baseert zich op de wetenschap dat leiderschap in school en de kwaliteit van leraren de twee beslissende factoren zijn voor goed onderwijs. In samenwerking met de University of Cape Town en met de ondersteuning van een team van ervaren (gepensioneerde) schoolleiders werken ze hard aan de verbetering van scholen. Tijdens vorige studiereizen leverden zij op meerdere manieren een bijdrage aan het programma en dat zal in 2019 niet anders zijn. Zo zal de voorman van The Principals Academy, Bryce Probyn, weer een verhaal met ons delen over de uitdagingen van de Zuid-Afrikaanse schoolleider, ongeacht de plek waar de school staat. Hij zal ons meenemen in de enorme diversiteit die er bestaat tussen de verschillende contexten die het land kent. En tijdens de reis gaat elke deelnemer een dag meedraaien met een schoolleider op een school. Dat is voor veel deelnemers vaak een van de hoogtepunten van de reis.”

Ook de inbreng van de Dreamcatcher Foundation biedt een meerwaarde voor de studiereis. Van Leeuwen daarover: “Dreamcatcher is al dertig jaar betrokken in zogenaamd community based tourism in heel Zuid-Afrika. ‘In elke bestemming is altijd wel een Dreamcatcherervaring te vinden’, zo luidt de slogan van de organisatie. De Dreamcatcher Foundation maakt zich – vanuit meerdere locaties in de West-Kaap – hard voor de ontwikkeling van ondernemerschap in de verschillende townships. Ze zoekt naar mogelijkheden om toerisme te combineren met het groeiende ondernemerschap van de lokale bevolking. Tijdens onze reis maken we gebruik van dit community based tourism. We krijgen zo de kans een van de locals te worden en tegelijkertijd de kleine, lokale ondernemers te steunen.”