Nieuwe inzichten in je werk én in jezelf – Studiereis Finland

“Waarom ik me aanmeldde voor de Finlandreis? Ik ben een ontzettend nieuwsgierige schoolleider en ik wil me voortdurend blijven ontwikkelen”, begint Anja. “Bovendien ben ik erg gecharmeerd van het gedachtegoed van Pasi Sahlberg.” De afgelopen jaren heeft Anja behoorlijk wat cursussen en trainingen gevolgd. Nu wilde ze met eigen ogen zien en ervaren hoe het onderwijs in een ander land vormgegeven is. Anja is schoolleider op twee scholen van Stichting Prodas. Ze koos bewust voor een reis met open inschrijving. “Ik wilde mij ook door de groep laten inspireren. Alle 22 deelnemers beleven zo’n reis immers vanuit de eigen schoolsituatie en expertise.”

Energieboost

Studiereizen geven de deelnemers een enorme energieboost, merkt Hans telkens weer. “Vanaf het ontbijt tot en met de avondborrel wordt er over onderwijs gepraat. Dat zijn rijke discussies, juist omdat de deelnemers in heel verschillende schoolsituaties werken.” De studiereizen naar Finland staan open voor schoolleiders, maar ook voor kartrekkende leraren en intern begeleiders. De deelnemers groeperen zich rond leerthema’s. Elke groep houdt dat thema gedurende de bezoeken en excursies extra scherp in de gaten en koppelt terug naar de andere deelnemers. Met ingang van dit jaar worden er ook herregistratiepunten aan de studiereizen van OMJS gekoppeld.

Schoolbezoeken

Voor Anja waren de schoolbezoeken het hoogtepunt van de reis. “We hebben écht over fundamentele zaken kunnen praten met onze Finse collega’s”, licht ze toe. “We werden van begin tot eind meegenomen in hun visie, keuzes en uitwerking. Bovendien kregen we de gelegenheid om met leerlingen te spreken. Dat gaf ook veel inzicht.” Anja kijkt ook met veel plezier terug op de fijne dynamiek in de groep. “Het was heerlijk om met al die enorm bevlogen onderwijsprofessionals op pad te zijn. Iedereen met zijn eigen bagage en eigen interpretatie. Daardoor sta je continu aan. Zelfs toen we op de laatste dag even snel souvenirs voor thuis gingen kopen, waren we nog aan het praten over al onze Finse onderwijsbelevenissen en wat we daarvan in onze eigen situatie zouden kunnen toepassen. Bovendien heb ik de openheid naar elkaar erg gewaardeerd.”

Veel tijd voor de basis

De deelnemers aan de Finlandreis kregen alle gelegenheid om met leerlingen te spreken. Hans: “Tijdens de reis ontmoetten we een uit Nederland afkomstige jongen, die al langere tijd in Finland op school zit. We vroegen hem of ons gevoel klopte, dat het Finse onderwijs veel trager gaat dan het Nederlandse. Hij hielp ons snel uit de droom. Het lijkt trager, omdat in Finland relatief veel tijd besteed wordt aan een grondige basis. Maar vanaf halverwege de middelbare school gaat het plankgas vooruit.”

Anja vond het opvallend hoe anders dan in Nederland het Finse rooster ingericht is. “Veel minder statisch dan hoe wij daarmee omgaan. Ook is er meer ruimte en tijd voor sport, cultuur en creativiteit. Bovendien is er in het rooster tijd voor kooklessen en andere vaardigheden waar leerlingen in hun volwassen leven veel profijt van zullen hebben, zoals houtbewerking, kleding maken en muziek.” Anja vindt deze andere inrichting van het rooster een waardevol punt om mee te nemen in de manier hoe zij en haar teams naar de leervakken kijken.

Finse onderwijssysteem

“Een studiereis in een ander land laat je ook nadenken over de positie van onderwijs in de samenleving”, stelt Hans. “De gesprekken met Finse beleidsmakers gaven ons veel duidelijkheid over de structuur van het Finse onderwijssysteem. In Finland lopen de geldstromen voor onderwijs rechtstreeks van de gemeenten naar de scholen. Als een school een bepaalde problematiek heeft of een specifieke doelgroep, dan kan daar samen met de gemeente beleid op ontwikkeld worden. In Finland is er in elke wijk één school. Geen discussie naar welke basisschool je kind gaat, want er is er maar één in de buurt. Wat ook opvalt in Finland is dat elke tien jaar het curriculum landelijk op de schop gaat. Als school moet je dus één keer in de tien jaar een sprintje trekken, daarna heb je een periode van jaren om dat nieuwe curriculum met elkaar vorm te geven op schoolniveau en blijft het onderwijsprogramma al die jaren hetzelfde. Dat geeft rust en blijkt heel prettig te zijn, zo vertelden de Finse collega’s ons.”

Cruciale sector

Anja vond het mooi om te ervaren hoe in Finland het algemene gevoel heerst dat wat leraren en leerlingen doen gewoon goed is. “Onderwijs is er écht een cruciale sector. Daar is iedereen het over eens. Niemand hoeft zich te bewijzen. Dat geeft veel rust.” Het is één van de belangrijke inzichten die Anja meenam naar Nederland. “Ik zeg het nu regelmatig tegen mijn teams. Wat we doen, doen we gewoon goed en daar mogen we trots op zijn. Als je zo denkt en handelt als schoolleider, dan geef je je team vertrouwen en bevorder je de saamhorigheid.”

Om ook de beide teams van de scholen waarvan Anja schoolleider is te laten profiteren van de Finse ervaringen, heeft ze hen vanaf het begin ‘meegenomen’. “Ik heb een padlet gemaakt met onze ervaringen. Ook de thuisblijvers konden zo vragen meegeven en tijdens de reis reageren op alles wat ik erop zette. Collega-directeuren binnen onze stichting hebben daar ook dankbaar gebruik van gemaakt.”

Zelfreflectie

“De reis naar Finland heeft mijn kijk op het onderwijs in Nederland veranderd”, concludeert Anja. “Dat lijkt misschien overdreven in vijf dagen, maar toch voel ik dat zo. Je bent tijdens de Finlandreis voortdurend met onderwijs bezig, maar niet in je eigen omgeving. Je doet zoveel nieuwe indrukken op en spreekt zoveel mensen, dat je ook gaat nadenken over je eigen manier van werken. Wat is je stijl van leidinggeven, hoe stel je je op naar collega’s, wat zijn je prioriteiten en wat betekent dat voor jezelf? Je neemt even afstand van de eigen situatie en van de waan van de dag. Juist die zelfreflectie is voor mij belangrijk. De buitenlandse collega’s die je ontmoet en de Nederlandse reispartners houden je als het ware een spiegel voor, waardoor je tot nieuwe inzichten over je eigen werk én over jezelf komt. Het waren vijf intensieve dagen, maar ik had deze ervaring niet willen missen.”